W dzisiejszych czasach nie ma chyba kawałka lasu, który nie byłby nękany przez różne choroby, owady czy zwierzynę. Abyśmy mogli spacerować przez piękne, stuletnie drzewostany, od samego początku, czyli od ich posadzenia muszą być objęte opieką leśników wykorzystujących do tego różne metody ochrony lasu.

Ochrona lasu to bardzo szerokie pojęcie, obejmujące bardzo różnorodne działaniamające na celu zapobieganie zagrożeniom powodowanym przez niekorzystne oddziaływanie: czynników biotycznych(np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne), abiotycznych (zjawiska atmosferyczne np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury) oraz antropogenicznych (wywołane przez człowieka np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu)w  ekosystemach leśnych.

W Nadleśnictwie Dobrocin największe znaczenie mająszkody wyrządzone przez:

1.      Czynniki biotyczne

a)      Owady

Po wycięciu lasu iglastego nie należy od razu sadzić młodych drzewek w jego miejscu. Zasadą jest odczekanie przez jeden rok, tak aby zapach żywicy ze ściętych pni mógł się osłabić. Zapach ten bowiem przyciąga małe chrząszcze, które żerując uszkadzają małe drzewka iglaste. Są różne metody sprawdzenia, albo nawet zwalczenia tych szkodników: 

·         pułapki z wałków sosnowych – metrowe wałki odziera się z jednej strony z kory, po to aby zaczęły wydzielać żywicę, a tym samym jej intensywny zapach. Układa się je tą odartą stroną do ziemi, aby nie wyschły na słońcu. Bardzo ważne jest miejsce ich wyłożenia. Otóż układamy je na skraju zrębu a nie w środku. Chrząszcze czując świeży zapach żywicy będą szły w kierunku wałka, a leśniczy codziennie wybiera je i w ten sposób może poznać wielkość zagrożenia ze strony tych małych, groźnych dla drzewek owadów.

·         pułapki feromonowe – specjalne urządzenia, w których umieszcza się sztuczny zapach – feromon żerowy ( agregacyjny ), wabiący chrząszcze.. Na podstawie ilości zwabionych owadów można określić zagrożenie lasu.  

·         rowki lub dołki chwytne – wokół miejsca sadzenia ( zrębu ) wyorywuje się głęboki na ok. 40 cm rów o pionowych ścianach, do którego zwabione zapachem jedzenia chrząszcze wpadają i nie mogą już z niego wyjść.

Ograniczeniu szkód ze strony szkodników pierwotnych (piędzik przedzimek, zwójka zieloneczka, chrabąszcz majowy) służą:

·         zakładanie wielogatunkowych upraw,

·          prawidłowe prowadzenie cięć pielęgnacyjnych, (unikanie nadmiernego przerzedzenia),

·         stosowanie pułapek klasycznych i opasek lepowych,

·         racjonalna przebudowa drzewostanów, mająca na celu dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do warunków siedliskowych,

·         stosowanie rodzimego materiału sadzeniowego - przestrzeganie regionalizacji nasiennej,

·         poprawianie warunków biocenotycznych lasu przez wprowadzanie domieszek,

·         ochrona istniejących mrowisk,

·         stwarzanie dogodnych warunków dla bytowania pożytecznych ptaków,

·         stosowanie metody kompleksowo-ogniskowej ochrony lasu, zwłaszcza w uboższych jego fragmentach.

Ochrona starszych drzewostanów przed szkodnikami pierwotnymi polega głównie na zwiększeniu ich odporności a w przypadku nadmiernej gradacji na stosowaniu zwalczania chemicznego.

Do metod ochrony przed szkodnikami wtórnymi (korniki drukarz, opiętek dwuplamkowy) należą:

·         utrzymanie należytego stanu sanitarnego lasu,

·         usuwanie na czas drewna nieokorowanego,

·         niedopuszczenie do powstawania nadmiernych przerzedzeń,

·         usuwanie drzew zasiedlonych,

·         wykładanie drzew pułapkowych i pułapek feromonowych,

·         stosowanie preparatów chemicznych do zabezpieczenia drewna nieokorowanego.

b)     Grzyby patogeniczne

Do metod zapobiegawczych przeciwko chorobom grzybowym (hubie korzeniowej i opieńce miodowej), zagrażającym starszym drzewostanom (szczególnie na gruntach porolnych), należą:

·         zachowanie odpowiedniego terminu wykonania cięć pielęgnacyjnych, tak aby nie dopuścić do rozsiewu zarodników grzybów;

·         ograniczenie mechanicznego przygotowania gleby na powierzchniach zagrożonych przez opieńkę,

·         odpowiedni dobór składu gatunkowego upraw na gruntach porolnych,

·         zabezpieczanie pniaków preparatami biologicznymi – pnie po ściętych drzewach zaszczepia się grzybnią innego grzyba, który powoduje rozkład pnia i nie pozwoli na rozwój huby korzeniowej,  

·         rozluźnienie więźby w zakładanych zalesieniach,

c)      Zwierzyna

Największe szkody w uprawach i młodnikach wyrządzają: jelenie, sarny, łosie, bobry.

Zwierzęta te podczas żerowania obgryzają korę lub zjadają czubki małych drzewek, przez co mocno ograniczają wzrost młodego lasu albo prowadzą do całkowitego wyniszczenia części drzewostanu.

 Nadleśnictwo stosuje następujące formy ochrony przed zwierzyną:

• grodzenia upraw – młody, dopiero co posadzony las grodzi się specjalna siatką leśną, przez co zwierzyna leśna nie wejdzie na uprawę i nie wyrządzi szkód. Kiedy drzewka urosną na odpowiednia wysokość ( są wyższe od saren i jeleni ) płoty można zdemontować,
• smarowanie preparatami chemicznymi – jesienią czubki niektórych małych drzewek ( tych uwielbianych smakowo przez zwierzęta ) smaruje się specjalnym preparatem, podobnym do białej farby. Taki posmarowany stożek wzrostu jest wtedy niechętnie zjadany, co wiosną pozwoli na kolejne przyrosty drzewa w górę.
• wykładanie drzew zgryzowych – zwierzęta uwielbiają świeżą, soczystą korę, dlatego leśnicy ścinają osiki, sosny, a jelenie mogą wtedy z leżącego drzewa poobgryzać korę, która normalnie znajduje się w wysokich partiach drzew.
• sadzenia domieszkowych gatunków atrakcyjnych dla zwierzyny,
• utrzymanie stanu zwierzyny na poziomie ustalonym w wieloletnich Planach Hodowlanych.

2.      Czynniki abiotyczne

Do działań minimalizujących szkody od wiatru (wiatrołomy), śniegu (okiść, śniegołomy) oraz wahań wilgotności, należy zaliczyć:

·         odpowiednie planowanie cięć rębnych z przestrzeganiem zaplanowanych rodzajów rębni, kierunków cięć a w przypadku rębni gniazdowych odpowiedni dobór kształtu i wielkości gniazd,

·         prawidłowe prowadzenie cięć pielęgnacyjnych (bez zbytniego rozluźnienia zwarcia),

·         urozmaicanie składu gatunkowego upraw.

a) Przymrozki wiosenne ( późne ) – są to nocne spadki temperatury powietrza przy gruncie poniżej 0^° C w okresie, gdy w dzień panują temperatury dodatnie. Powodują duże szkody        w uprawach leśnych.

b) Susza fizjologicznacharakteryzuje się deficytem wody w roślinie spowodowanym niemożnością pobierania jej z podłoża, mimo że się w nim znajduje. Przyczyną suszy fizjologicznej może być np. zbyt niska temperatura powietrza, zamarzanie wody, lub zbyt duże zasoleniegleby. Susza fizjologiczna występuje najczęściej późną jesienią, zimą               i wczesną wiosną.

c) Wiatrołomy drzewapołamane przez silny wiatr,najbardziej podatne są drzewa o silnym systemie korzeniowym. Wiatrołomy to częsty efekt przechodzenia tornadi silniejszych wiatrów nad lasami.

d) Śniegołomy są tozłamane drzewa powstające na skutek nadmiernego obciążenia korony mokrym lub zlodowaciałym śniegiem. Śniegołomy powstają często na skutek okiści. Szczególnie podatne na śniegołom są drzewa o szerokich, grubogałęzistych koronach. Ulistnienie drzewa zwiększa znacznie powierzchnię, na której może się zatrzymać śnieg,          a tym samym zwiększa ciężar dźwigany przez konary, w związku z czym częściej zdarzają się śniegołomy u iglastych niż u liściastych. Podczas opadów śniegu czy marznącego deszczu istotną rolę odgrywa wiatr, który może spowodować boczne nachylenie drzewa, a ciężar opadu jego złamanie. Dużo śniegołomów może powstać w niepielęgnowanych młodnikach,     w których młode drzewa pod ciężarem korony i opadu nachylają się łamiąc się oraz sąsiadujące drzewa.

3.      Czynniki antropogeniczne

Lasy nadleśnictwa ze względu na swoje położenie narażone są na niekorzystne działanie człowieka. Problemem jest duże narażenie lasów na negatywne oddziaływanie ludzi przez:

·         zaśmiecanie,

·         pożary,

·         nielegalną wycinkę i kradzieże drewna,

·         kłusownictwo,

·         niszczenie stanowisk roślinnych,

·         zakłócanie spokoju zwierząt bytujących w lesie.